İKLİM İSTEKLERİ
Şeftali, değişik iklim şartlarına uyabilen meyve türlerinden biridir. Ekvatorun güney ve kuzeyinde 24-25 enlem dereceleri arasında yetiştiriciliği yapılmaktadır. Ülkemizde sıcak iklim Akdeniz ve Ege Bölgesi, mutedil Marmara Bölgesi ve soğuk iklime sahip Doğu Anadolu Bölgesinde yetiştiriciliği yapılmaktadır. Şeftali yetiştiriciliğinde düşük kış sıcaklıkları, çeşidin kış soğuklama ihtiyacı, ilkbahar donları ve düşük yaz sıcaklıkları önem kazanmaktadır. Kış sıcaklığının –18 oC –20 oC ye düştüğü yerlerde gözler ve sürgünler donar. Sıcaklık –250C’ye düştüğünde ağaçlar donar. Çeşitlerin kış soğuklama istekleri 250 saat ile 1250 saat arasında değişmektedir. Çeşitler kış soğuklama ihtiyacını tamamlayamadığında çiçek tomurcukları silker, ilkbaharda çiçeklenme gecikir ve düzensiz olur. Şeftali, erken çiçek açan meyve türlerinden biridir. Çiçekler açıldıktan sonra meydana gelen ilkbahar geç donlarından çok zarar görürler. Yaz sıcaklığının düşük olduğu bölgelerde meyvelerin olgunlaşması gecikir ve meyve kalitesi düşer.
TOPRAK İSTEKLERİ
Şeftali için toprak isteği söz konusu olunca, üzerine aşılı olduğu anacın isteği göz önüne alınmalıdır. Şeftali, süzek, kumlu tınlı, milli, çakıllı, derin ve çabuk ısınan alüvyal toprakları sever. Toprak pHsı 6-7 arasında olması gerekir. Kumlu topraklarda yeterli sulama ve iyi gübreleme ile şeftali yetiştirilebilir. Ağır, nemli ve soğuk olan killi topraklarda yetişen ağaçların sürgünleri iyi pişkinleşmediğinden, kış soğuklarından zarar görerek zamklanma başlar.
BAHÇE TESİSİ
Şeftali tüm gelişimini kısa sürede tamamlayan ve erken meyveye yatan bir
bitkidir.Toprağın iyi işlenip hazırlanması gerekir.Dikimde önce derin ve yüzlek
sürümler yapılarak toprak hazırlanır.Son sürümle beraber dekara 1-2 ton
yanmış hayvan gübresi verilmesi iyi olur.Fakat hayvan gübresi gayet iyi
yanmış olmalıdır.
Aşı yüzeyi toprak yüzeyinden 5-10 cm yukarıda kalacak şekilde fidan dikimi
Yapılır.Dikim aralığı olarak şeftalide enuygun mesfe 5X5 dir.Dikimden en az bir hafta
önce dikim çukurlarını açmak gerekir.
FİDAN DİKİLMESİ
Fidanların dikim zamanı: Genel olarak fidanlar Aralık’tan Mart ayı sonuna kadar dikilebilirler. Kışları çok sert geçmeyen veya toprağın karla örtülü bulunması sebebiyle toprağın derinlerine kadar donmadığı yerlerde sonbahar dikimi yapılır. İlkbaharda yapılacak dikimler bilhassa geç kalınırsa çok tehlikelidir, fidanların tutma oranı düşer. |
ŞEFTALİ ANAÇLARI
1-Tohum Anaçları:
Şeftali Çögürü: Alüvyonlu,süzek,sıcak topraklarda iyi gelişirler.Ağır,kireçli topraklara ve nematodlara karşı hassastırlar.
Nemaguart: Kendine verimli ve nemaguard adı verilen ağaçlardan elde edilmişlerdir. Nemadotlara karşı dayanıklı,tüm çeşitlerle uyuşması iyi ancak kloroza karşı hassastırlar.
GF305:Bütün şeftali çeşitleri ile uyuşması iyi olup, gelişmesi kuvvetlidir.Yaprak kıvırcıklığına dayanıklıdır.İyi drene edilmiş topraklarda kuvvetli gelişir ve nematodlara karşı dayanıklıdır.
Erik Çöğürü: Ağır.killi,taban suyu yüksek olan soğuk topraklarda kullanılırlar.Erik ağaçlarında vejetasyon erken sona erdiğinden geçci şeftali çeşitlerinde kullanılmamalıdır.
Badem Çöğürü:Bu anaç kireçli ve çakıllı topraklar için uygundur.ağaçlar küçük ve kısa ömürlü olurlar.
2-Şeftalilerde de klon anaçlarının kullanımı son yıllarda giderek artmaktadır.
GF 677, GF 657 gibi şeftali x badem melezi klon anaçları olup, özellikle kireçli topraklarda önerilmektedir. Kuvvetli gelişen bu anaçlar, şeftali dışında erik ve badem anacı olarak da kullanılmaktadır.
Citation: Şeftali x erik melezi olan bu anaç orta kuvvette gelişir, ağır topraklara iyi uyum göstermektedir. Erken meyveye yatar.
MEYVE SEYRELTME
Şeftali ağaçlarında meyve tutumu genellikle fazladır. Bu meyveler olgunluğa kadar ağaçta kalırsa irileşmez. Dal kırılmaları, sürgünlerin yeteri kadar pişkinleşmemesi nedeniyle kış aylarında don zararı ve gelecek yıl meyve miktarında azalma görülür. Seyreltme masraflarının, meyve kalitesinin artması ile elde edilecek fiyat farklarını karşılaması gerekir.
Şeftali ağaçlarında iki seyreltme metodu uygulanır.
Kimyasal maddelerle seyreltme: Dinitro bileşikleri kullanılır. Araştırma kuruluşlarında yapılan denemelerde Selinon Powders, 100 litre suya 60-100 gram olarak %80-85 çiçekler açılınca kullanılmıştır. Çiçeklerde stil tepesini yakmak suretiyle seyreltme yapar. İlaçlamadan sonra yağış ve sıcaklığın düşmesi veya yükselmesi, yakıcı etkisini arttırır.
Gibberellik asitin 150 ppm’lik konsantrasyonları Temmuz ve Ağustos aylarında ağaçlara pülverize edilmek suretiyle, meyve seyreltmesi ve çiçeklenmeyi geciktirme etkisi elde edilmiştir. Gibberellik asitle yapılacak meyve seyreltmesinde, seyreltme miktarını bir yıl önceden tespit etme güçlüğü vardır.
El ile seyreltme: Eskiden beri uygulanan en iyi metottur. Meyve çekirdeği sertleşmeden yapılmalıdır. Seyreltme 15-20 cm ‘de bir ve her meyveye 40-60 yaprak düşecek biçimde yapılmalıdır. Son yıllarda işçi ücretlerinin artması ve işçi temininde karşılaşılan güçlükler, kimyasal maddelerle meyve seyreltmesinin önemini arttırmıştır.
DÖLLENME BİYOLOJİSİ
Şeftali çeşitleri J. H. Hale çeşidi hariç kendine verimlidir. Bu nedenle ayrıca bir tozlayıcıya gerek yoktur. J. H. Hale çeşidi bazı yıllar çiçek tozu kısırlığı gösterdiğinden, bu çeşit ile bahçe kurarken diğer çeşitlerden biri dölleyici olarak dikilmelidir.
SANAYİ ÇEŞİTLERİ
Escarolita: Yaygın ve kuvvetli gelişir, verimlidir. Meyve portakal sarısı zemin üzerine parçalı kırmızı renkte, meyve eti sert, sarı, sulu, tatlı, çekirdek ete bağlıdır.
Vesuvio: İtalya orijinlidir. Yarı dik ve kuvvetli gelişir, verimlidir. Meyve portakal sarısı zemin üzerine açık parçalı kırmızı renkte, meyve eti sert, sarı, orta sulu, tatlı, çekirdek ete bağlıdır
Shasta: ABD orijinlidir. Yarı dik ve kuvvetli gelişir, verimlidir. Meyve, sarı zemin üzerine açık kırmızı renkte, meyve eti sert, sarı, orta sulu, tatlı, çekirdek ete bağlıdır.
Vivian: ABD orijinlidir. Yarı dik ve kuvvetli gelişir, verimlidir. Meyve, sarı zemin üzerine parçalı açık kırmızı renkte, meyve eti sert, sarı, orta sulu, tatlı, çekirdek ete bağlıdır.
Andross: ABD orijinlidir. Dik ve kuvvetli gelişir, verimlidir. Meyve, sarı zemin üzerine akıtmalı açık kırmızı renkte, meyve eti sert, sarı, orta sulu, tatlı, çekirdek ete bağlıdır. Klamt: Yarı dik ve kuvvetli gelişir, verimlidir. Meyve, sarı zemin üzerine akıtmalı parçalı açık kırmızı renkte, meyve eti sert, sarı, sulu, tatlı, çekirdek ete bağlıdır.
Sarı Papa: Anadolu orijinlidir. Yarı dik ve çok kuvvetli gelişir. Verimlidir. Meyve, sarı zemin üzerine akıtmalı açık kırmızı renkte, meyve eti sert, sarı, orta sulu, tatlı, çekirdek ete bağlıdır.
Sudanella: İspanya orijinlidir. Yarı dik ve kuvvetli gelişir, verimlidir. Meyve, sarı zemin üzerine parçalı açık kırmızı renkte, meyve eti sert, sarı, orta sulu, tatlı, çekirdek ete bağlıdır.
HASTALIK VE ZARARLILAR
Virgül kabuklu biti elma, armut, ayva, şeftali, erik, kayısı ağaçlarının gövde, dal ve meyvelerinde zararlıdırlar. Yoğun koloni halinde beslenirler. Kışın ağaçların dallarında yapılan kontrollerde 5 cm uzunluğundaki bir dalda en az 5 adet kabuklu bit görülmesi, bahçenin ilaçlanmasını gerektirmektedir. Kış ilaçlaması, yumuşak çekirdekli meyve ağaçlarında gözler kabarmadan 2-3 hafta önce yapılmalıdır. | Etkili madde adı ve oranı | Fomülasyonu | 100 Litre Suya | Petrol yağı, 650g/l+DNOC, 15 g/l* | Sıvı | 95 lt Suya 5 Litre | Yazlık yağlar, 700 g/l** | Sıvı | 1,5 Litre | Yazlık yağlar, 850 g/l** | Sıvı | 1,2 Litre | DNOC Ammonium, 615 g/l** | Sıvı | 400 ml |
|
ŞEFTALİ GÜVESİ Kışlayan döl larvaları önce çiçek veya yaprak tomurcukları ile beslenirler. Çiçeklerin çanak yapraklarını kemirerek delerler ve yumurtalıkları ise yiyerek zarar yaparlar. Sonra genç sürgünlerde uçtan girerler. 8-10 cm uzunlukta galeriler açarlar. Saldırıya uğrayan tomurcuk ve sürgünler kurur. İlaçlı mücadelesine Haziran ayı başında başlanır.İlaçlamarda malathionlu ilaçlar kullanılıyorsa 10 gün diğer ilaçlar kullanılıyorsa 15 günde bir ilaçlama yapılmalıdır ve ilçlamalar hasata 20 gün kalana kadar devam edebilir. | Etkili Madde Adı ve Oranı | Formülasyonu | Dozu (Preparat)100 ltsuya |
Azinphos Methyl %25 | WP | 150 g |
Phosalone 350 g/1 | EC | 200 ml |
|
Yaprak Bitleri:Bitki özsuyunu emerek beslenir. Virüs vektörü olarak zarar yaparlar. Genç sürgünler ve yapraklar solar, meyveler gelişmez. Bitki özsuyunu emerken dokuya kendi salgılarını gönderirler. Bu salgıların etkisi nedeniyle yapraklar kıvrılır, değişik renk alır. Bazı türlerde ağacın odun bölümünde urlar oluşur. | Etkili Madde Adı ve Oranı | Formülasyonu | Dozu (Preparat)100 ltsuya |
Dichlorvos 550 g/1 | EC | 200ml |
|
| | | |
Sarılık (Kloroz): Yapraklarda kırmızımtırak kahverengi kurumlar görülür ve sonra dökülürler. Hastalanan ağaçlarda gelişme yavaşlar, verim düşer, kısmen veya tamamen kururlar. Karaboya, Sequestrene 138 Fe, Fetrilon veya Reax İron gibi demir içeren preparatlardan biri kullanılmalıdır.
MONİLYA (Monilia laxa)
Hastalık konukçusunun çiçek veya çiçek sapı, meyve ve sürgünlerinde belirti oluşturur. Meyveler genellikle meyve olgunluğuna yakınken enfeksiyon yapar. Meyve kabuğunda kahverengi bir veya birkaç leke görülür. Çürüklük meyve etinin içine doğru gelişir, ancak leke çukurlaşmaz. Bir süre sonra meyve buruşur ve tamamen kurur. Kuruyan meyveler mumyalaşır ve dalda asılı kalır. Çiçek sapında enfekte olan sürgünler esmerleşir, ince sürgünler tamamen kurur. Kalın dallarda ise kanser yaraları oluşur.
Kimyasal Mücadelesi:
1.İlaçlama çiçeklenme başlagıcında(%5-10 çiçekte)
2.İlaçlama tam çiçeklenmede(%90-100)
Etkili Madde Adı ve Oranı | Formülasyonu | Dozu (Preparat)100 ltsuya |
|
Benomyl %50 | W.P. | 60 g |
Carbendazim %50 | W.P. | 75 g |
Captan % 50 | W.P. | 300 g |
ŞEFTALİ KÜLLEMESİ HASTALIĞI
İlkbaharda genç sürgün uçlarındaki yapraklarda önce hafifçe bir kabarıklık, yağlımsı bir görünüş ve renk açılması meydana gelir. Sonra kabarık yerin alt tarafı gri, beyazımsı unlu bir tabaka ile kaplanır. Yaprağın enfeksiyona uğramış kısmı az gelişir, eni daralır, içe doğru kıvrılır. Bir sene önceden hastalık görülmemişse ilk belirtiler görüldüğü anda ilaçlı mücadeleye geçilmelidir.Bir yıl önce hastalık görülmüşse budamadan sonra hastalıklı sürgünler %3 ü bulduğunda veya daha önceki yıllarda görülme tarihinden 5-6 gün önce ilaçlamaya başlanmalıdır ve 8-10 gün arayla hastalık baskı altında tutuluncaya kadar mücadeleye devam edilmelidir.
Etkili Madde Adı ve Oranı | Formülasyonu | Dozu (Preparat)100 ltsuya |
ŞEFTALİ YAPRAK KIVIRCIKLIĞI HASTALIĞI (klok) Ağacın yaprak ve genç sürgünlerini hastalandırır. Bazen meyve ve çiçeklerde de bozulmalara yol açabilir. Belirtileri özellikle ilkbaharda görülür. Hastalıklı genç yapraklarda renk sarı ve beyazımtırak olur. Yaprak bükülme eğilimi gösterir. Meyvelerde bozulmalar sadece bir bölümü kaplayan sarı veya kırmızı renkte gelişigüzel şişkinlikler biçiminde kendini gösterir. Meyve tümörlü bir görünü alır. İlaçlaması tomurcuklar kabarmaya başladığı dönemde yapılmalıdır. |
Etkili Madde Adı ve Oranı | Formülasyonu | Dozu (Preparat)100 ltsuya |
Bakır sülfat %98 +Sönmemiş kireç | Bordo Bulamacı | 2 kg + 1 kg |
Bakır oksiklorür %50 | WP | 800 g |
